Als NWA-route hebben wij de gelegenheid om het thema van de ORC-call (Onderzoek op Routes door Consortia) van 2026 vorm te geven. De ORC-call financiert innovatief onderzoek in samenwerking met de maatschappij. De vorige ORC-ronde van 6,75 miljoen euro had het door ons uitgewerkte thema Plaatsen van waarden; contextbewust onderhandelen over de toekomst van historisch beladen plekken. Dit thema is gerelateerd aan onze gamechanger ‘betwist erfgoed’ en ‘burger als expert’.
Het nieuwe thema zal de focus leggen op de derde gamechanger, namelijk duurzaamheid en temporaliteit:
met het onderzoek naar de betekenis van het verleden in en voor een sociaal rechtvaardiger samenleving en een voor mensen leefbaar planeet, wil deze route bijdragen aan het zoeken naar concrete oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken. Duurzaamheid gaat meer in het algemeen om toekomstgerichte omgang met materiële en immateriële sporen uit het verleden, en daarmee samenhangende vraagstukken op het gebied van temporaliteit.
Belangrijke aspecten van een dergelijk thema zijn dat het
- inter- en transdisciplinair onderzoek uitnodigt,
- partijen uit de brede kennisketen aantrekt,
- vernieuwend van karakter is,
- direct aansluit op de NWA-clustervragen, de route-portfolio en de game-changers,
- de maatschappij direct betrekt en bedient.
Hoe komt een ORC-thema tot stand?
Het is voor ons belangrijk om het werkveld te betrekken, te luisteren naar de aanwezige behoeftes en transparant te zijn over het proces van thema-vorming.
In 2024 hebben we de verkenning voor een nieuw thema opgestart. Tijdens de ronde NWA-Innovatieve Projecten 2024 is de gamechanger duurzaamheid en temporaliteit al centraal gesteld. Er werden 12 projectideeën ingediend, telkens met minimaal twee partners, waarvan één maatschappelijke. Er is zo een klein netwerk geactualiseerd op dit thema. Tijdens de pitchbijeenkomst in juni 2024 is de wens gearticuleerd om op dit thema verder te ontwikkelen.
Tijdens de routejaarbijeenkomst in oktober 2024 is een open consultatie gehouden. Er waren ca. 75 deelnemers, waarvan ongeveer de 25 vanuit maatschappelijke partners. Uit de ideeën die daar zijn uitgewisseld is een themaschets gemaakt.
Op 4 maart 2025 werden de nieuwe NWA-Innovatieve Projecten (Naturalis, RCE Platform Erfgoed en Klimaat, IVN, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht, Hogeschool Saxion) gepresenteerd en is een speciale consultatiebijeenkomst gehouden waarbij ca. 25 deelnemers interactief met de themaschets aan de slag ging gingen.
De resultaten van deze bijeenkomst zijn in de schets verwerkt en in maart hebben we de geactualiseerde themaschets ingediend bij NWO. Op basis van de opmerkingen van de programmacommissie én de vervolgconsultaties scherpen we de schets momenteel verder aan.
Om meer inbreng te verzamelen vanuit historici, organiseerden we op 13 mei een webinar samen met het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap (KNHG). Ook vinden er gerichte consultatie bijeenkomsten plaats in samenwerking met de KNAW Humanities Cluster (op 2 juni), en via individuele gesprekken.
In de komende twee maanden, scherpen we het thema verder aan. We verwachten mid-juni een concept versie te kunnen delen met het netwerk, waarbij het iedereen vrij staat inputs te leveren. We dienen dan een voorlopige versie in bij NWO voor mid-augustus. In het najaar werken we op basis van de feedback van het programmacommissie van NWO.